Vaststelling Regionaal Plan Energiesysteem: West Brabant Energie in Balans

Goedenavond dames en heren, welkom bij de openbare raadsvergadering van 27 mei 2025. De starttijd is inmiddels verstreken, dus ik wil graag starten met de vergadering. We hebben vanavond een vrij vol programma, dus ik wil me ook graag voor u en voor de andere voorzitters aan de tijd houden. Ik mis nog een afvaardiging van de ChristenUnie, is die onderweg? Dank u wel, meneer Van den Hoeven. En wellicht wordt er in het oor gefluisterd dat de afvaardiging van de ChristenUnie nog zal aansluiten. Wij willen starten met een regionaal plan Energiesysteem West-Brabant Energie in balans, de zogenaamde afkorting RPEW Bep. Wat mij betreft mag u vanavond ook gewoon RES 2.0 gebruiken. Dat is in principe allemaal hetzelfde. Ik begin met de woordvoerders: namens de ChristenUnie op dit moment de heer Van der Hoeven, namens de VVA de heer Van Baars, de heer Sieland, namens Altena Lokaal mevrouw Schippers, namens Progressief Altena. Dan hebben we de portefeuillehouder mevrouw Schipper, ambtelijk ondersteund door meneer Rosa en de heer Akkermans namens de RES-organisatie. Ga ik naar de andere kant, daar hebben we direct al de inspreker. Dat verklap ik dan maar gelijk eventjes: de heer Van de Bas. Daar zit ook de heer Kwetters van de SGP, mevrouw Bol van het CDA, meneer Van Dijk namens de VVD. En links naast mij zit de griffier de heer Vermeulen en inmiddels schuift namens de ChristenUnie ook de heer Nieuwenhuizen aan. Welkom allemaal. Vanavond gaan we het hebben over de regionale energiestrategie. In 2021 is de RES 1.0 vastgesteld. En uiteindelijk wordt hier doorgebouwd naar een RES 2.0. Daarbij wordt gekeken naar elektriciteit, warmte, waterstof en groen gas en Altena vormt als separate gemeente één van de 5 deelgebieden binnen de regio. In het eerste kwartaal heeft u al wensen en bedenkingen meegegeven in het concept en vanavond zien we die wensen en bedenkingen terug. We zijn allemaal gemeld, maar in bijlage 4 zo te zien. Met ook de ambtelijke opvolging en waar het dan een plek heeft gekregen in de definitieve RES 2.0 die we dan uiteindelijk moeten vaststellen. Vanavond kunt u vragen stellen, in ieder geval om duidelijk te krijgen of er nog onduidelijkheden zijn. Alles mag u vragen wat u wil, behalve uw mening, die mag u nog bewaren voor de volgende keer. En ik denk dat de vraag is ook maar even zo voor kunnen stellen ook gaan beperken tot de wensen en bedenkingen die in Q1 zijn gegeven en aan de opvolging die eruit is gekomen. Maar uiteraard laat ik dat vervolgens aan u. We doen het in twee termijnen en tussendoor mag de portefeuillehouder en ambtelijk ondersteund de vragen daarvoor beantwoorden. Ik ga een rondje maken van links naar rechts. Meneer Van Dijk, uit de slings.

Slings van de PVV. Ja, het volgende stuk RPE of RES 2.0 hè, wat u zo even zei, mogen we het noemen is

Ik grijp heel eventjes in, want ik ga hier buiten mijn boekje wordt hier links van mij ingefluisterd. We hebben een inspreker hier van de BAS en we zijn altijd gewend om onze insprekers als een gast te behandelen. Die mag als eerste het woord voeren. Hij heeft zojuist ook verteld dat hij heel goed heeft geoefend om binnen de tijd te blijven en ik wil daar eerst eventjes naar luisteren en daar kunt u dan vervolgens vragen aan stellen en vervolgens kunnen wij dat uitbreiden met de vragenrondes, excuses. Meneer van Dijk en excuses meneer van der Bas, aan u als eerste het woord.

Wel, meneer de Voorzitter, ik spreek hier namens de energiecoöperatie in Altena, Altena Nieuwe Energiecoöperatie. Dank, meneer de Voorzitter, dat we de gelegenheid krijgen om hier onze inbreng te leveren. We willen vandaag graag reageren op het document. Wat is rolgestuurd? Ik sluit me graag aan bij u dat we het RES 2.0 noemen en niet op die geheime, onmogelijke afkorting die bedacht is. We kunnen het wat dat betreft kort houden. Ik wil een reactie geven in 10 punten en proberen binnen die 5 minuten te blijven. Het eerste punt dat we willen maken is dat we als gemeente kiezen voor een minimumscenario. We kijken alleen nog naar zonne-energie en dan zelfs heel beperkt. En eigenlijk dragen we daarmee minimaal bij aan de regionale opgave. En dat voelt toch een beetje als het afschuiven van verantwoordelijkheid. Wij praten ook met andere gemeentes in West-Brabant en wij zien hier dat we echt voor het nieuwe gaan. Het tweede punt, wat we belangrijk vinden, is dat er geen oplossing wordt gegeven of aandacht wordt gegeven aan het feit dat de nodige bedrijven en mensen geen aansluiting kunnen krijgen. Bedrijven en bewoners die willen verduurzamen, maar ze lopen vast op netcongestie en in dit plan wordt daar geen aandacht aan gegeven. Gemiste kans vinden wij. Het komt ook nergens terug dat er aandacht wordt gegeven aan de voordelen om de energietransitie te versnellen. Sneller verduurzamen kan banen opleveren, het levert geld voor de regio op en op een gegeven moment maakt het ons sneller onafhankelijk van duurzame energie. Daar gaat dit document niet verder op in. Ook de andere kant wordt niet behandeld. We spreken steeds in het stuk over een opgave, maar de andere kant van die medaille is dat er ook de nodige kansen zijn, zoals ik net noemde, en voor een evenwichtige beoordeling denk ik dat er wel naar kansen als naar opgave moet worden gekeken. Wat ik mooi vind, is dat de kreet Altena Energie-eiland is geadopteerd, die ooit een keer vanuit Altenatuur en Altena Nieuwe Energie is gelanceerd. Alleen jammer is dat hij geen inhoud krijgt, hè? En de term wordt gebruikt zonder uitleg of visie. Wat willen we zijn? Zelfvoorzienend? Innovatief? We missen die invulling. Dan vinden we ook dat er te weinig actief beleid is op zonne-energie. We willen op een gegeven moment maximaal inzetten op zon op dak. Dat betekent veelal zon op bedrijfsdaken en tot onze verbazing zien wij dat bij nieuwe uitgifte van grond of bij het verlenen van vergunningen er geen enkele aandacht is aan het feit dat er zonnepanelen op daken gelegd moeten worden en dat er bij de constructie rekening mee moet worden gehouden bij nieuwe panden. Een ander punt is, wij zijn erg voor het dichtbij-huis-principe. De gemeente, de provincie heeft daar een heel moeilijk woord voor, het oligarchisch systeem, en dat betekent op een gegeven moment dat je gaat kijken of dat je de energiebalans zo dicht mogelijk bij bewoners en bij de dorpen gaat realiseren. Dat betekent opwek en verbruik zo dicht mogelijk bij elkaar. Dat wat niet op de kleinste schaal lukt, maar een volgende schaal toe. En tenslotte op een gegeven moment dan buiten het eiland, voor zover we het niet zelf kunnen oplossen. Wat we ook jammer vinden, is dat er geen aandacht wordt gegeven aan windenergie. Dat wordt in Altena uitgesloten. Deze raad heeft vastgelegd dat binnen deze raadsperiode er geen windenergie komt. Wat we zien, is dat op drie plekken rondom ons eiland er wel plannen zijn voor windenergie. Dat is aan de zuidkant Waalwijk, aan de oostkant is dat de gemeente Zaltbommel en aan de noordkant hebben we Gorinchem. Zijn die mensen nou zo vreselijk dom dat ze dat willen? Nee, absoluut niet. Die mensen kijken naar de voordelen die dat oplevert voor bewoners en voor de gemeente. En wat ons al een hele tijd stoort, is dat we hier in Altena alleen praten over de nadelen en niet op een gegeven moment over die andere kant van de medaille. Waarop opbrengsten is, zoals ik al heb gezegd, het is jammer. Het levert geld op voor bewoners en levert geld op voor de gemeente en daarmee middelen om de energietransitie voor iedereen betaalbaar te maken. Wat we ook missen in de RES is dat burgers en coöperaties zoals ANNEK, maar ook onze collega's elders in West-Brabant geen rol krijgen. Ze worden niet genoemd, het is een gemiste kans, want waar het bij de energietransitie met name omgaat, dat is niet alleen en niet zozeer de technische oplossing, maar met name het draagvlak. En draagvlak creëer je van onderop en daar zijn energiecoöperaties en burgerinitiatieven heel belangrijk in. We weten op een gegeven moment hoe wantrouwend er vanuit grote groepen in de samenleving gekeken wordt naar de overheid. Betekent ook dat op een gegeven moment initiatieven van onderop heel belangrijk zijn om dat draagvlak voor die energietransitie te realiseren. En dan een keer punt 10 aangeland, Voorzitter, wij willen graag als ANNEK, maar ook onze collega's elders in West-Brabant als energiecoöperaties meewerken. Samenwerken met de gemeente naar een haalbaar en toekomstbestendig energiesysteem en energiebeleid. Maar daarvoor moeten we wel worden betrokken. En graag tijdig en als volwaardige partner. We praten graag met de Raad, met de politiek en met het bestuur en de energiecoöperaties in West-Brabant. Die willen graag hun kennis en kunde beschikbaar stellen voor de komende periode waarin we één grote opgave hebben voor de verduurzaming van onze regio. Dank u wel, Voorzitter.

En dank u wel, meneer de voorzitter. Dan ga ik eerst even kijken naar de woordvoerders of er vragen zijn voor u naar aanleiding van uw inbreng. En ik zie aan de rechterkant de heer Van Baschot van de VVD.

Dank u wel, voorzitter. Heer Bas, goedenavond. Heeft u kennisgenomen van de reden waarom er hier in Altena geen windmolens neergezet worden?

Meerdere redenen waarom we dat niet willen, één van de redenen die steeds worden aangedragen is dat dit hier een laagvlieggebied is van Defensie die misschien daar zelfs nog wel uitbreidingsplannen voor heeft, waar volgens mij de Raad of het college zich tegen heeft verweerd. Misschien is het goed om te weten dat er intussen 5 grote initiatieven zijn om hier in Altena windprojecten te realiseren die uitgebreid contact hebben met zowel de provincie als met Defensie en er wordt ook gekeken naar de mogelijkheden die er zijn binnen huidige of komende beperkingen.

Dank u wel. Zijn er nog meer vragen voor de heer Van der Bas? De heer Sieland, dank u.

U wel voorzitter en dank ook voor de inbreng van uw verhaal. Vorige week was ik op de radar bijeenkomst en daar begreep ik. Er werd ook RES 2.0 uitgelegd. Klopt het wel dat de opgave die landelijk wordt opgelegd, eigenlijk aan deze regio van die gebieden die samenwerken daarin. Dat daar de doelstelling wel wordt behaald. Ik hoorde u zeggen dat alleen zonne-energie eigenlijk wordt gebruikt in de gemeente, maar dat we wel aan die doelstellingen voldoen of inderdaad eigenlijk boven de doelstellingen zitten momenteel. Meneer

Er nu liggen, lijkt het erop dat die doelstelling gehaald gaat worden met intussen de nodige mitsen en maren. Als we kijken naar alle bezwaren die er zijn: wind op land, grootschalig zon en ook inmiddels naar wind op zee. Het is volgens mij geen gelopen race. Op papier kunnen we het halen, ook op een gegeven moment binnen West-Brabant. Alleen de vraag is of je dat als doelstelling moet hebben. Het is een opgave. Wij denken op een gegeven moment dat er meer moet gebeuren om de energiezekerheid hier in Altena te waarborgen en dat dat hooguit een minimum zou moeten zijn en niet het maximum.

Dank u wel. Vraag de ChristenUnie en Nieuwenhuizen, ja.

Ja, dank u wel, voorzitter. Een vraag: welke rol kan ik precies vervullen als het gaat om het congres, een actueel probleem? Hoeveel capaciteiten kunt u daarvoor inzetten?

Wie het niet eens is, gaat denk ik niet alleen om capaciteit. Het gaat ook op een gegeven moment om kanalen die we hebben en mogelijke oplossingsrichtingen die we vanuit niet alleen onze eigen coöperatie, maar ook andere coöperaties in Nederland zien en onze koepelorganisatie Energie Samen. Wij zijn misschien een kleine speler in het totaal. We zijn in Nederland meer dan 700 lokale energie-initiatieven of coöperaties met op een gegeven moment belangrijke organisaties en daar wordt heel nadrukkelijk gekeken hoe we met deze problematiek om kunnen gaan en daar oplossingen voor inzetten. Eén van die oplossingen is ook te kijken naar dat energiesysteem dichtbij. Als je de netcongestie op een zo laag mogelijk niveau treedt, de vraag en aanbod gelijktijdig op elkaar kunt afstemmen met op een gegeven moment opslag op dat niveau, dan belast je de volgende cirkels veel minder en in die zin is dat denk ik een hele mooie aanpak waar energiecoöperaties een rol in kunnen spelen.

Dank u wel, dat zijn de vragen, denk ik. Mag ik u dan bedanken voor uw inbreng? Er is nog ruimte op de tribune en dan kunt u de beraadslagingen voor nu en zometeen 3 juni volgen. OK, dank u wel, meneer Voorzitter. Alstublieft, dan ga ik verder met de heer Van Dijk, die onderbrak ik zojuist met zijn eerste vraag en mijn verzoek is, zou u de vraag dan opnieuw willen starten?

Ja, dank u wel, voorzitter. Uiteraard gaan insprekers voor, dus daar heeft u helemaal gelijk in. Ja, de voorliggende RES 2.0, zoals we die nu moeten gaan noemen of gaan noemen, is een definitief stuk in ieder geval. Wat wordt gepresenteerd is een definitief stuk, hè? En hij gaat over de Raad, wordt die vastgesteld uit het raadsvoorstel in het proces. In een procesvoorstel lees ik dat er nog amendementen en moties mogelijk zijn, maar hoe moet ik dat zien, voorzitter? Want even kijken of ik dat goed heb. Want die wordt definitief vastgesteld. En wat voor zin hebben moties en amendementen dan nog op het vaststellen van een definitief stuk? Dat is mijn eerste vraag. Een tweede vraag gaat meer over de financiën. Ik lees in het raadsvoorstel dat de huidige proceskosten gedekt zijn door de begrotingen. Dat is me duidelijk, mogelijke toekomstige financiële verplichtingen niet, dat snap ik ook. Mag ik er vanuit gaan, voorzitter, dat als we verplichtingen aangaan dat altijd via de Raad zal gaan? Dank u wel.

Dank u wel. Wilt u een pitch houden, mevrouw? Dank u wel. U zei van, ik heb een paar vragen hier gehoord. Ik, ik heb maar twee vragen.

Vragen, maar eerst u hier voorzitter, kunt u

U hem zonder inleiding nog een keer te kort herhalen over

Over de financiën? Het volgende, ik zal de microfoon heel dichtbij zetten. Ik voldoe graag aan de wens van de wethouder, voorzitter. Huidige financiële verplichtingen. Even kijken hoeveel verplichtingen zijn gedekt in de begrotingen, dat staat in het stuk, toekomstige financiële verplichtingen niet. Mag ik er vanuit gaan dat als we verplichtingen aan moeten of willen gaan, dat die altijd via de Raad gaan? Dat is de eerste vraag. Of dat was eigenlijk mijn tweede vraag. En de eerste vraag was eigenlijk, wat voor zin heeft het als wij moties en/of amendementen in gaan dienen? Als dit al een definitief stuk is, die LES 2.0 die in juli vastgesteld moet gaan worden? Plus het is een collectief gebeuren over de hele regio. Dank u wel.

Dank u wel, ik zie mevrouw Schippers non-verbaal reageren, dus zij zal ongetwijfeld uw vraag hebben gehoord. Nu ga ik verder, mevrouw Bol van het CDA.

Dank u wel, voorzitter. Wij hebben ook het stuk nog eens doorgelezen en gekeken naar de wensen en bedenkingen die wij eerder hebben ingediend. We zijn ook blij dat een aantal wel een plek hebben gevonden in dit stuk, maar ik heb daar nog wel de volgende vraag. Eén van onze wensen was om de bescherming van landbouwgrond iets nadrukkelijker op te nemen in het stuk. Ik zie hem wel in zijn algemeenheid benoemd bij de opgave in een integrale benadering, maar niet specifiek in de zin zoals wij hebben ingediend. Mijn vraag is: waarom is dit niet meegenomen? Aangezien ook de landbouw een economische eenheid is met ruimtebeslag, dat is ook input voor het eurobeleid, wil ik heel even inhaken op wat meneer De Bas zojuist zei. Dat geldt uiteraard ook voor vergunningverlening van hallen die geschikt zijn voor zon op dak. Want dat is een goed punt en mijn vraag is eigenlijk aansluitend op de inspreker aan de portefeuillehouder: is hier ook naar gekeken in dit stuk om ruimte te vinden voor meer zon op het dak? Dan staat op bladzijde 25 een overzichtje van de regio die verdeeld is in 5 gebieden. Daar staat voor West-Brabant specifiek defensie genoemd, maar voor alternatieven niet. Mijn vraag is: waarom niet? Omdat u toch behoorlijk bepalend bent voor keuzes die wij kunnen of willen maken. Dan is mijn laatste vraag: consuminderen zoals hier in de raad ook wel werd ingebracht bij wensen en bedenkingen is opgenomen, maar met name gericht op verduurzaming van woningen. Ja, ik mis daar wat bredere inzet op consuminderen. Kunt u daar misschien iets meer over zeggen? Het waren mijn vragen, dank u wel.

Dank u wel, voorzitter. Ik zal proberen een beetje duidelijk te praten. Het komt in het stuk naar voren waar er staat: er is meer aandacht voor de maatschappelijke impact van de energietransitie en de betaalbaarheid voor inwoners. Er zijn dus straatgesprekken gevoerd, hier bijvoorbeeld in Altena met 18 inwoners. En als ik dan kijk naar het totale West-Brabantse gedeelte, dan praat je volgens mij over 360. Ja, dan vraag ik mij af, is dit wel een reëel beeld om dit mee te nemen? Dus dat is één vraag. En er staat dus veel aandacht voor het betrekken van de bewoners. Wij geven hieraan onder meer invulling via de stimulering van energiegemeenschappen. Ik vroeg mij af, misschien heb ik het niet goed doorgenomen, maar wat moet ik me bij een energiegemeenschap voorstellen? Dan komt er ook een stuk naar voren om op rijksgronden zonnepanelen te plaatsen langs de A27. Is er al meer duiding aan te geven waar die eventueel komen en hoe de omwonenden daarbij betrokken zouden kunnen worden? De volgende vraag die ik heb is, nou ja, zoals we vanavond ook gehoord hebben, bij Altena is een Energy Island een separate regio. Er wordt dus ingezet op aquathermie. Er zijn natuurlijk wat pilots gedaan. Onderzoeken die we gedaan hebben, levert dit een wezenlijke bijdrage aan de RES 2.0? En de laatste vraag die wij hebben is: accu-energie en opslag elektra. Is daar ook de scheepvaart bij betrokken in de gemeente Altena? Dat was mijn laatste vraag, dank u wel, voorzitter.

Dank u wel voor uw vraag en dan ga ik naar de andere kant, mevrouw Schnipper. Professor Sievalta, dank.

Dank voorzitter. Er zijn al een aantal vragen gesteld. Collega mevrouw Bol heeft ook al genoemd over het consuminderen, dus daar hoor ik ook graag nog wat over terug en de naam wordt natuurlijk elke keer genoemd. Maar vorige week bij de radenbijeenkomst zei Johan, de beheerder programmaregisseur van RES Oost-Brabant, dat we het voortaan gewoon RP1 kunnen noemen, dus dat lijkt me wel de meest makkelijke optie om voortaan te gebruiken.

Dank u voor de suggestie. Gaat u door naar de heer Sieland. Ja.

Ja, dank u wel voorzitter. Vanuit ons zijn er voor nu geen aanvullende vragen op dit stuk. Dank.

Dank u wel voorzitter, de heer Verbazing. Ja

Dank u wel. Ik denk dat ik een lijst met schriftelijke vragen beter op kan gaan stellen. Maar als ik naar het raadsvoorstel kijk, dan mis ik daar gewoon één eigenlijk heel belangrijk ding. Er staan namelijk heel veel ideeën over hoe we met de energie om zouden kunnen gaan. Maar als je tenminste een echt zwart-wit geschreven doelstelling hebt staan van: het moet voor iedereen haalbaar en betaalbaar blijven. Waar is dan die financiële onderbouwing? Daar ben ik echt wel heel erg benieuwd naar. En ik vraag mij af of het energie-eiland als zodanig zou kunnen bestaan, temeer omdat we nu al problemen hebben met energie, met elektriciteitsproblemen, met de netcongestie en met instabiliteit die alleen maar meer veroorzaakt wordt door allerhande loshangende projecten die elkaar niet kunnen ondersteunen vanwege de techniek. En als we het dan vervolgens hebben over die termijnen waarin we dat allemaal willen bereiken, wil ik zeggen, afvragen. En dat wil ik dus ook weten: heeft het college zich afgevraagd of het verantwoord is om dat binnen die termijnen te willen? Zoals misschien wel bij iedereen bekend is, is het momenteel een groot probleem binnen de bedrijven om aan al die voorwaarden te voldoen die vastzitten aan de elektrificering en de energietransitie, zelfs zo erg dat grote bedrijven daarop willen gaan sluiten, oftewel failliet willen gaan. En de vraag die dan dus ook overblijft: als er één groot bedrijf uit moet, eigenlijk vertrekt, wat blijft er dan over van heel die plannen die hier op papier staan? Vandaar de vraag naar de financiële onderbouwing en wat het college denkt over het energie-eiland Altena, wat volgens mij compleet niet realiseerbaar is.

Ja dank u wel, voorzitter. Een aantal vragen. De eerste vraag is eigenlijk, de volgorde is heel willekeurig trouwens. Er wordt wat gesproken over energie uit het oppervlaktewater, waterthermie. Wat is de relatie met programma warmte? Hoe wordt dat gezien en is dat niet te optimistisch? Omdat de kansen daarvoor in omliggende regio's, zeg maar, nogal klein lijken om daar succes mee te behalen. En ook lopende projecten zijn ook nog niet zo succesvol. Tweede vraag is over de eilandgedachte. Die wordt wel genoemd, maar hoe wordt dat verder gestalte gegeven? Want daar zul je ook... Hoe wordt daar inhoud aan gegeven om dat realiseerbaar te maken? Want hoe zelfvoorzienend kunnen wij zijn als we ons maar beperken tot één energiebron, hoe kijkt u daar tegenaan? Dan zitten er projecten bij een lijst met projecten. Wat wij daarbij missen zijn energy hubs in onze gemeente en kansrijke locaties zijn onder andere Giessen waar we een wethouder eerder over hebben horen spreken, maar we zien geen project. Bijvoorbeeld havenwerk, en dat zou kansrijk zijn. Waarom ontbreekt zo'n project voor Altena? Dan de financiële middelen. Er wordt gezegd, er zijn nog geen middelen begroot, staat in het raadsvoorstel. Maar hoe denkt het college daar inhoud aan te gaan geven in de komende jaren als we volop moeten bezuinigen? Zou het niet verstandig zijn om daar nu al wat voor te gaan reserveren? En als laatste nog een vraag, ook naar aanleiding van wat de inspreker inbracht. Hoe denkt het college over de rol voor energiecoöperaties zoals bijvoorbeeld Annec? Die miste ik in het raadsvoorstel. Dat was het, voorzitter, dank u wel.

Dank u wel voor alle vragen die er gesteld zijn. Ik heb heel even meegeschreven. We zitten wat scherp in de tijd. Dat is op zich helemaal niet erg, maar ik noteer in ieder geval heel veel dubbelingen in de vragen, dus ik zou even willen verzoeken aan u als woordvoerders: luister goed naar elkaar, zodat vragen niet dubbel gesteld hoeven te worden. Mevrouw Schipper, wilt u daar beginnen met uw beantwoording dan wel de verdeling onderling zo regelen dat in ieder geval alle vragen weer aan bod komen?

Ja voorzitter, dank u wel. Ik zal het proberen door te pakken. Ik begin gewoon bij het begin. Ik begin bij de VVD. Vraag over het procesvoorstel, wat voor zin hebben moties en amendementen, moties en amendementen voor zover die dan aangenomen gaan worden, zullen als addendum bij het 2.0 worden gevoegd. De financiën, ja eventuele nieuwe aanvragen gaan uiteraard via de Raad. CDA mevrouw Bol. Landbouw is, ik begrijp uw zorgen vanuit de landbouw. Jullie hebben dat ook aangegeven. Vanuit de Raad is niet het enige belang, maar we hebben wel een groot belang en er is inderdaad gekeken naar meer ruimte voor op som. Maar misschien dat u dat snel kan toelichten?

Ja, dank u wel. De energieopwekking is vanuit wind, zonneveld en zonnedak. Voor zonneveld is dat natuurlijk vanuit de provincie al een heel strikt beleid gevoerd, hè? Eerst alle daken volleggen voordat je toestemming mag geven voor zon op land. En ik denk dat dat hier in Altena zeker zal gebeuren, dus ik denk wel dat de landbouwgronden in ieder geval de hectares goed beschermd zijn met die ladder.

Dank u wel, mevrouw Schipper. Want uiteindelijk heb ik zoiets, zeg maar het woord, maar misschien is het gewoon handig dat u eerst even al uw vragen eruit pakt en dat er dan vervolgens het woord over en weer gaat, en dan blijft het pingpongen en dan is het goed, dan komen we tot de duidelijkheid.

Te doen. Dat doe ik, voorzitter. Dank u wel. Even kijken, het consumentenvertrouwen, ja, het consumentenvertrouwen en energiebesparingen. Dat ligt in elkaars verlengde en het RPE. Ik neem hem gelijk even over, het gaat sowieso over de energie. Dus het ligt heel dicht bij elkaar, de SGP. Het aantal inwoners dat is besproken. U had uitgerekend dat we op 360 ongeveer zouden komen en dat heb ik niet kunnen doen. Ze zijn rondgereden, maar hebben geprobeerd om de inwoners warm te maken om in te spreken. Je kunt nooit alle inwoners spreken en ja, dat wat mogelijk is, dat hebben ze geprobeerd en het is gewoon lastig om mensen daarvoor ook te activeren. U vraagt naar de energiegemeenschappen die hebben te maken bij, die hebben echt duidelijk te maken met het bij elkaar brengen van de vraag en het aanbod en het uitwisselen van energie. De energieopwek langs de A27 komt vanuit het project Oer, wordt later behandeld door, wordt later ambtelijk behandeld. Wat betreft de scheepvaart en elektra die daarbij betrokken is in de scheepvaart, is zeker ook de verkenning is daarnaar gekeken en mobiliteit is sowieso één van de pijlers binnen het RPE. Ga ik naar de VVAU, u zegt, hè? Er zijn veel ideeën om hoe om te gaan met, maar mist de financiële onderbouwing. De financiële onderbouwing is iets wat op een lager abstractieniveau gaan bekijken, bijvoorbeeld waar het gaat om het warmteprogramma. Wat u vraagt over Energy eiland, hè? Wat betekent dat nou? Dat betekent in zoverre dat we leven op een eiland. Het is in clusters is het verdeeld, alles rondom het RPE. Wij lopen op het gebied van energie enigszins voor, dus in zoverre is het Energy eiland onder andere ontstaan. Mogelijk kan daar nog later een toelichting op worden gegeven. Ga ik even, dan hebben we nog wat vragen in de herhaling en bij de ChristenUnie de relatie met het programma warmte. U vraagt of dat het niet al te optimistisch is naar aquathermie is een kans en die verkennen we serieus en uit onderzoek dat we tot op heden hebben gedaan is ook gebleken dat het haalbaar kan zijn. We hebben andere bronnen nodig om te voorkomen dat we volledig afhankelijk worden van die elektrificering en van elektriciteit. Dus ja, het zit hem in het uitfaseren van het fossiele. Kijk, ik eventjes naar project Giessen-Werkendam aan de Energy. Hups, wordt as we speak aan gewerkt. Ik kreeg net ingefluisterd. We worden op onze wenken bijna bediend, zowel in de Riedijk als in Werkendam en de rol van de energiecoöperaties. Ja, we werken uiteraard graag met ze samen, maar soms is het ook een beetje zoeken naar hoe de rolverdeling is. Maar we hebben de uitnodiging hier vanavond gehoord. Tot zover, voorzitter. Met uw welvinden geef ik nu het woord aan mijn collega Sinaas.

Ja dank u wel. Volgens mij heb ik nog twee vragen openstaan. De eerste is het OER-project hè? Het opwekken van energie op rijksgronden. Rijkswaterstaat heeft het initiatief genomen om gronden beschikbaar te stellen. Ze hebben daarvoor een projectteam opgetuigd en het projectteam zal binnenkort, de verwachting is begin kwartaal 3, naar ons toekomen met hun plannen. Zij zijn volledig aan zet om de plannen uit te werken en onderzoek te doen en wij zullen dan vervolgens kijken hoe dat verder loopt. En het mooie van het OER-plan is dat de energiecoöperatie een verplichte deelnemer gaat worden in dit OER-plan, waarvoor u overigens als gemeenteraad nog wel een beleidsstuk zou moeten vaststellen binnenkort. Het tweede punt is het Energy Island. Ik wil u toch graag wat breder complimenteren met uw inzet, hè? Er zijn meer energiebronnen dan alleen maar zonneveld en zonnedak. Aquathermie werd genoemd, hè? Eigenlijk een energiebron uit water. U heeft heel veel water om uw eiland heen, dus de kansen zijn groot, zeker voor de dorpen die daar dichtbij liggen, bij het water. En de derde is het groen gas-initiatief, wat inmiddels via het Circus-project ook is toegevoegd aan het RPE en daarom is ook RPA geen RES meer en we zijn wat breder aan het kijken naar het energiesysteem. Jullie kunnen meer produceren dan je misschien vooraf dacht, maar het in balans brengen is wel een uitdaging voor zowel het Energy Island, Altena als andere regio's. Dank u wel.

Dank u wel, voorzitter. Bent u dan klaar met samen met de ambtelijke ondersteuning? Want ik heb in ieder geval nog één vraag openstaan. Het gaat over defensie. De vraag van het CDA, volgens mij heeft u voor de rest alles wel geraakt en dat is even de vraag zo meteen in de tweede termijn of dat voldoende is. Maar de vraag over defensie lag in relatie tot eventueel de mogelijkheden. Die heeft u nou niet beantwoord, voorzitter.

Daar heeft u gelijk in. Dank u wel dat u mij daarop attendeert. Ja ja, inderdaad, defensie is uiteraard voor Altena van groot belang. Er ligt momenteel weer een stuk ter inzage. Maar ja, het heeft in zoverre niet direct gevolgen voor Altena, want het laagvlieggebied wijzigt nauwelijks, dus wellicht dat het vanuit die reden niet zo specifiek voor Altena is benoemd. Wij hebben hier een laagvlieggebied dat wijzigt nauwelijks dus. Vandaag.

Dank u wel voor het beantwoorden van die vragen. Ik wil zeggen dat er heel veel over tafel is gegaan. Ik kijk even of er nog prangende vragen zijn voor een tweede termijn. Voordat u het debat wilt voeren op 3 juni, meneer Nieuwenhuizen van het CDA. ChristenUnie, excuses.

En, volgens mij had ik de vraag gesteld over of het niet verstandig was om middelen te gaan reserveren in de begroting. En niet te wachten tot we ze echt nodig hebben omdat de komende jaren bezuinigingen op stapel staan. Dus dat was geen procesvraag, maar een inhoudelijke vraag, dank u wel.

Ja, dank u wel. Volgens mij is hij wel beantwoord, maar wellicht komt het dan niet overeen met uw wens. Maar goed, mevrouw Schipper mag er zometeen even op reageren als ik ze de tweede termijn geef. Maar ik kijk eerst wat er nog meer dringende vragen zijn blijven hangen richting links, mevrouw Bol, CDA. Dank.

U wel heel even terug naar de defensie. Ik verwees er bijna naar bladzijde 25, het overzicht met beschrijvingen. Ik begrijp dat het ongewijzigd is, maar dat geldt ook voor gebied 5 waar de luchthaven is. Vandaar mijn vraag: waarom ja? Omdat het wel bepalend is, even een kleine verwijzing. Eén vraag van mij stond nog open naar aanleiding van de inspreker deze avond. De vergunningverlening ten aanzien van constructies voor zon op het dak. Hoe ziet u dat in relatie tot dit stuk?

Dank u wel. Zijn er verder nog vragen of opmerkingen over uw vraag, die is al gesteld?

Dank u wel, voorzitter. Wat betreft de middelen: de uren zijn tot zover gedekt en op dit moment hebben we geen projecten in zicht die al middelen gaan vragen. Dus vandaar dat we ook niks vragen wat betreft de financiën en de vergunning van zon op dak. Ik kan zo snel niets vinden op pagina 25. Ik geef graag het woord even aan u daarover.

Het gaat over laagvlieggebieden. Ik denk dat wij er misschien onvoldoende hebben uitgeschreven voor Altena, omdat wij geen plannen zien voor windmolens op dit moment. Vandaar dat we misschien te weinig aandacht hebben besteed aan het effect van Defensie. Dat is één en een tweede is zonnedak. Wij als gemeenten verstrekken vergunningen volgens de regelgeving en de wetgeving en wij mogen aan private ondernemers geen verplichtingen opleggen voor hun sterk dak. Zo nog een sterk dak dus wij zijn helaas afhankelijk van de investeringen van de ondernemingen zelf. Of zij dat zullen doen, ja of nee, wij kunnen alleen maar wijzen op de SE-regels zoals zij subsidie kunnen krijgen voor die zonnedak en voor die versterkingsmaatregelen. Dank u wel.

Dank u wel, dan denk ik dat alle vragen zijn, bijna alle vragen zijn beantwoord. Heer Verbaasd, u mist nog iets?

Ja, aan de hand van mijn vraag over hoe het allemaal financieel gedekt is. We hebben hier een raadsvoorstel liggen waarover dadelijk gestemd moet worden. En dan is het dadelijk van oké, die Raad van Altena heeft ermee ingestemd dat we ermee doorgaan. En dan blijkt over een paar jaar of zo dat het toch altijd te duur is geworden, omdat we daar niet meteen inzicht in hebben gehad. Maar die trein die rijdt.

Rijdt, meneer Başert. Het is nu niet het moment om uw mening te geven. Ik denk dat dat 3 juni kan, tenminste dat ga ik mij voorstellen om dit dan op een andere manier te behandelen. Want ik heb niet zozeer een vraag gehoord, maar wel een mening. Nee.

Nee, maar die vraag die komt nog. Ja, als u onderbreekt, dan moet dat stoppen.

Stel vooral uw vraag, maar houd het

Ja, dat was de bedoeling, maar kijk. Kan de wethouder mij één goed antwoord geven op de vraag of, voordat alles definitief gemaakt wordt, we dan tegelijkertijd ook een financieel overzicht krijgen, zodat we niet achteraf tegen de inwoners hoeven te zeggen: "Ja, sorry, we hebben pas naderhand gezien wat het ging kosten" of "hebben we toen pas de verwachtingen gekregen?" Het blijkt ook met de Green Deal bijvoorbeeld dat die veel te duur is en dat ze die terug willen draaien. Dat is maar één voorbeeld.

Ja, dank u wel. Die vraag is gesteld, het antwoord heb ik ook gehoord van mevrouw Schippers. Misschien dat u nog met twee zinnen nog wil verduidelijken en dan wil ik het toch echt afronden, want anders blijven we echt in herhaling vallen. Nogmaals, de tijd om uw mening te geven die komt.

Voorzitter, dank u wel. Kort: RPE is hetzelfde, zoals ik net al zei, en de Green Deal valt niet binnen de RPE.

Dank u wel. Gezien de hoeveelheid vragen zou ik bijna het antwoord al weten, want de volgende vraag is of u voldoende geïnformeerd bent om 3 juni het debat met elkaar aan te gaan. Maar ik wil zelf voor de volledigheid toch vragen: wilt u het debat aangaan of wilt u er een naam voor maken? Dat kan ook nog. Allemaal een hamerstuk?

Ja, er zijn wat politieke vragen die ik nu niet gesteld heb, of politieke meningen die ik nu bewust niet geuit heb. En ik wil even in de fractie overleggen of we dat inderdaad van de alternatieve tafel doen, maar ik weet niet wat de andere leden hier willen.

Ik zou de heer Dieprijs agenderen voor de alternatieven.

Dan denk ik dat het goed is, agenderen. Dan agenderen we voor de Altenatafel van 3 juni en dan bent u allemaal in de gelegenheid om uw mening nog eens een keertje te geven. Wordt een stuk en dan wel aan te vullen met moties en amendementen. Dank u wel. We sluiten dit onderdeel af. Dank voor uw bijdrage allen. Dan ga ik eens kijken, zijn er nog wisselingen? Ja, dan schors ik voor één minuut de vergadering voordat we verdergaan met afvalinzameling.